KRÓTKI ZARYS
W misji pokojowej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Kambodży uczestniczyli Polacy – żołnierze Polskiego Kontyngentu Wojskowego w składzie międzynarodowych sił pokojowych ONZ oraz osoby cywilne w Tymczasowej Administracja Narodów Zjednoczonych w Kambodży – (UNTAC) ang. United Nations Transitional Authority in Cambodia.
Pierwotnie Polski Kontyngent Wojskowy jako batalion logistyczny przygotowywany był do udziału w wojskowej misji pokojowej Organizacji Narodów Zjednoczonych (MINURSO) w 1991 r. w Saharze Zachodniej. Sytuacja polityczno-militarna w strefie operacyjnej uniemożliwiała rozwinięcie polskiej jednostki wojskowej. W między czasie powstała kolejna pilna potrzeba zaangażowania administracji i sił wojskowych ONZ na Dalekim Wschodzie w Kambodży.
W grudniu 1991 roku Polska otrzymała zaproszenie do udziału w planowanej misji.
W marcu 1992 r. na mocy rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ podjęto decyzję
o utworzeniu Tymczasowej Administracja Narodów Zjednoczonych w Kambodży (UNTAC) powstała ona, w aby położyć kres wojnie domowej w Kambodży.
Ponownie zaczęła się intensywna praca, żeby przekształcić PKW z działania na suchej pustyni saharyjskiej do wilgotnej dżungli kambodżańskiej.
Odświeżanie zgromadzonych zapasów, uzupełnianie wyposażenia i szkolenie personelu.
- 11.05.1992 przylecieli do Kwatery Głównej do stolicy w Phnom Penh pierwsi polscy oficerowie
- 21.05.1992 pierwszy rzut 72 żołnierzy PKW ze sprzętem wyleciał samolotami transportowymi C-5 Galaxy Armii Amerykańskiej z lotniska Okęcie w Warszawie do Bangkoku, żeby zniszczonymi drogami przemieścić się do Phnom Penh.
- 1.06.1992 roku wypłynął z portu w Gdańsku statek bandery duńskiej z 6. osobową eskortą z zasadniczym wyposażeniem PKW, żeby po 35 dniach rejsu – 5 lipca1992 roku osiągnąć port rozładunku w Kambodży Sihanukville .
- Siły główne PKW UNTAC przemieściły się transportem lotniczym w dniach 14.06. – 14.07.1992r.
PKW UNTAC liczył 718 żołnierzy i pracowników wojska.
Polski personel cywilny zatrudniony przez ONZ docierał w rejon misji w różnych terminach poza PKW.
Żołnierze polscy wykonywali zadania mandatowe w UNTAC w 4. głównych komponentach:
- sześć kompanii logistycznego wsparcia w składzie międzynarodowego batalionu logistycznego pod dowództwem oficera z Pakistanu;
- w jednym ze zgrupowań wojsk inżynieryjnych pod dowództwem oficera polskiego;
- w Centralnej Składnicy Zaopatrzenia pod dowództwem oficera polskiego;
- w Kwaterze Głównej UNTAC.
Pododdziały były rozmieszczone w ośmiu głównych bazach na terenie Kambodży.
Zadania PKW miały charakter zabezpieczenia na określonym poziomie wsparcia logistycznego wojskowych kontyngentów narodowych uczestniczących w misji oraz komponentu cywilnego UNTAC. Łącznie w misji UNTAC uczestniczyło około 22 tysiące personelu cywilnego i wojskowego z 29 państw.
Każda wojskowa misja pokojowa ma opracowane własne procedury które określają sposoby zachowania w różnych sytuacjach, ale niestety nie wszystkie okoliczności są one w stanie przewidzieć.
Tak też było w Kambodży, nikt nie był w stanie przewidzieć katastrof lotniczych w Siem Riep i w Stung Treng, w których poszkodowani byli nasi żołnierze, wypadków drogowych, w których zginęli nasi koledzy i pozostali na zawsze na ziemi kambodżańskiej, czy też, że pododdziały logistyczne nie przygotowane do prowadzenia bezpośredniej walki będą musiały odpierać atakujących je doświadczone w walce w dżungli pododdziały Czerwonych Khmerów jak miało to miejsce w kwietniu i maju 1993r., w 4 kwlog, w Siem Reap, w 5 kwlog, w Kompong Thom, w 3 kwlog, w Kompong Cham.
Wyjeżdżając na misję do Kambodży nikt z żołnierzy nie spodziewał się, że będzie uczestniczył w pierwszej od zakończenia II wojny światowej wymianie ognia broniąc się przed atakującym przeciwnikiem. Ale to, że była to pierwsza realna wymiana ognia, też uświadomiliśmy sobie po wielu latach, chociaż wcześniej żołnierze polscy uczestniczyli w niebezpiecznych misjach wojskowych w wielu miejscach na świecie.
Doświadczenie nabyte przez kilka miesięcy pobytu w Kambodży i profesjonalizm naszych żołnierzy pozwoliły uniknąć ofiar w czasie tych walk.
W maju 1993 r. UNTAC zrealizował główny cel misji – z sukcesem przeprowadzono wybory do parlamentu, w których uczestniczyło ponad 4 mln obywateli Kambodży. Niestety nie udało się skutecznie rozbroić Czerwonych Khmerów, którzy podczas kilkuletnich rządów wymordowali, wg szacunków międzynarodowych od 1 do 2 mln współobywateli i przez kolejnych kilka miesięcy dawali jeszcze o sobie znać
Na przełomie czerwca i lipca 1993 r. UNTAC zaczął wycofywać pierwsze swoje elementy. Zasadnicza ewakuacja PKW zaczęła się od sierpnia i trwała do listopada 1993 r.
Powrót PKW odbywał się dwoma sposobami – personel drogą lotniczą, a sprzęt podobnie jak do rejonu misji, drogą morską.
W Kambodży do 1994 r. pozostali jedynie polscy obserwatorzy wojskowi oraz oficerowie odpowiedzialni za likwidację magazynów.
W czasie trwania misji zadania mandatowe wykonywało ponad 1200 żołnierzy, którzy częściowo wymieniani byli w głównej rotacji w styczniu 1993 r. W czasie trwania misji PKW dowodzili: – do I rotacji ppłk Tadeusz Jędrzejczak, a po rotacji ppłk Kazimierz Zawieliński. W tym samym czasie najwyższe stanowiska w strukturze wojskowej UNTAC – szefa logistyki misji sprawowali odpowiednio płk Kazimierz Giłej
i płk Krzysztof Mamczur.
PKW UNTAC wykonał powierzone zadania mandatowe wzorowo pomimo,
że w tamtym czasie była to najtrudniejsza misja jaką wykonywali żołnierze Polscy
w misjach pokojowych pod błękitną flagą ONZ pod względem: rozpoznania terenu, wyposażenia, uposażenia i warunków socjalnych. Była to misja w okresie transformacji politycznej, gospodarczej i militarnej naszego kraju. Byliśmy najpierw medialnie piętnowani, a później zapomniani, ale wypełniliśmy swój żołnierski obowiązek
z honorem jak przystało żołnierzowi polskiemu i jesteśmy z tego dumni.
Opracował Krzysztof KOZACZUK
Czytaj więcej na temat misji:
https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Tymczasowa_Administracja_ONZ_w_Kambodży
